Πλεχάνωφ: «οι εργαζόμενοι μπορούν να κατανοήσουν πιο εύκολα την υλιστική διαλεκτική διότι την ζουν στην καθημερινή τους ζωή». Το ίδιο έλεγε και ο Μαρξ για το Κεφάλαιο, το μεγαλύτερο έργο που μας έχει αφήσει. Το βιβλίο «Ο μακρύς θερμός χειμώνας του καπιταλισμού έχει αρχίσει» δεν το έγραψε ένας οικονομολόγος αλλά ένας μαρξιστής, ο Τζακ Μπαρνς, επί πολλά χρόνια ηγέτης του κομμουνιστικού εργατικού κινήματος στις ΗΠΑ.
Για την οικονομική κρίση στην Ελλάδα έχουμε ακούσει διάφορες εξηγήσεις. Μερικοί μας λένε ότι φταίνε οι διεφθαρμένοι πολιτικοί ή ότι πρόκειται για «κακή διαχείριση» της οικονομίας. Άλλοι, από εθνικιστική σκοπιά, λένε ότι υπήρχε κάποιο σχέδιο των «Γερμανών» να μετατρέψουν τη χώρα μας σε αποικία. Είναι οι ίδιοι που μας λέγανε πριν από λίγο καιρό ότι είμαστε αποικία των «Αμερικανών». Υπάρχουν επίσης και ρατσιστικές «αντι-σημιτικές» θεωρίες, ότι πίσω από την κρίση βρίσκεται κάποια «συνομωσία των Εβραίων» κατά του ελληνικού έθνους.
Για την οικονομική κρίση στην Ελλάδα έχουμε ακούσει διάφορες εξηγήσεις. Μερικοί μας λένε ότι φταίνε οι διεφθαρμένοι πολιτικοί ή ότι πρόκειται για «κακή διαχείριση» της οικονομίας. Άλλοι, από εθνικιστική σκοπιά, λένε ότι υπήρχε κάποιο σχέδιο των «Γερμανών» να μετατρέψουν τη χώρα μας σε αποικία. Είναι οι ίδιοι που μας λέγανε πριν από λίγο καιρό ότι είμαστε αποικία των «Αμερικανών». Υπάρχουν επίσης και ρατσιστικές «αντι-σημιτικές» θεωρίες, ότι πίσω από την κρίση βρίσκεται κάποια «συνομωσία των Εβραίων» κατά του ελληνικού έθνους.
Το βιβλίο αυτό μας δίνει μια μαρξιστική εξήγηση της καπιταλιστικής κρίσης τις συνέπειες της οποίας αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο στο έναν ή τον άλλο βαθμό. Η κρίση-χρέους δεν είναι κάτι που χαρακτηρίζει μόνο την Ελλάδα. Τα βουνά από χρέη είναι χαρακτηριστικό της παγκόσμιας κρίσης του καπιταλισμού που την σημαδεύει η χρηματιστική αστάθεια, τα έντονα σκαμπανεβάσματα των χρηματιστηρίων και η πτώση των επιτοκίων των μακροπρόθεσμων ομολόγων. Όπως εξηγεί ο συγγραφέας του βιβλίου, αυτά έχουν την ρίζα τους στην όλο και βαθύτερη κρίση της καπιταλιστικής παραγωγής και του εμπορίου. Η τραπεζική κρίση σε όλη την Ευρώπη είναι σύμπτωμα της συνεχιζόμενης παγκόσμιας οικονομικής συρρίκνωσης.
Η μόνη απάντηση των αφεντικών και των κυβερνήσεων που υπηρετούν τα συμφέροντά τους είναι η περαιτέρω μείωση του βιοτικού μας επιπέδου, την μείωση της ιατρικής φροντίδας, την χειροτέρευση της παιδείας, και άλλων κοινωνικών δικαιωμάτων. Ταυτοχρόνως, εκατομμύρια εργαζόμενοι παραμένουν άνεργοι. Οι εργοδότες εντατικοποιούν την εργασία λιγότερων εργαζόμενων με όλο και μικρότερο μισθό. Όλο και περισσότεροι εργάτες σκοτώνονται ή τραυματίζονται δουλεύοντας σε όλο και πιο απάνθρωπες συνθήκες.
Δεν είναι μόνο στις ιμπεριαλιστικές χώρες της Ευρώπης, της Βόρειας Αμερικής και του Ειρηνικού που οι εργαζόμενοι αντιμετωπίζουν αυτές τις συνθήκες ζωής και εργασίας. Η καπιταλιστική χρηματοπιστωτική κρίση έχει επίσης ολέθριες επιπτώσεις για τους ανθρώπους του μόχθου και στις ημι-αποικιοκρατούμενες χώρες της Ασίας, της Λατινικής Αμερικής, και της Αφρικής. Οι τιμές των προϊόντων που εξάγουν αυτές οι χώρες πέφτουν και τα εθνικά τους νομίσματα σημειώνουν μια καθοδική πορεία σε σχέση με το δολάριο. Έτσι, ένα όλο και μεγαλύτερο κομμάτι του πλούτου που παράγουν οι άνθρωποι του μόχθου πηγαίνει για την εξυπηρέτηση του τεράστιου χρέους προς τις τράπεζες των ιμπεριαλιστικών κέντρων. Την ίδια στιγμή που εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια και ευρώ δίνονται στις τράπεζες και άλλους οικονομικούς θεσμούς στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, δισεκατομμύρια άνθρωποι υποσιτίζονται ή αντιμετωπίζουν την πείνα και την ένδεια.
Ο Μπαρνς μας λέει ότι το βιβλίο του Λένιν για τον Ιμπεριαλισμό, το ανώτατο στάδιο ανάπτυξης του καπιταλισμού, μας βοηθά για να κατανοήσουμε τα βασικά χαρακτηριστικά της ιστορικής εποχής στην οποία ζούμε. Δεν υπάρχει κάποια «παγκοσμιοποιημένη οικονομία» όπου η πάλη μεταξύ των τάξεων έχει αμβλυνθεί και οι διενέξεις μεταξύ των εθνικών κυρίαρχων τάξεων έχουν καθοριστικά ξεπεραστεί. Ο ιμπεριαλισμός δεν είναι μια λανθασμένη πολιτική, αλλά προϊόν της φυσικής εξέλιξης του καπιταλισμού προς σε μια οικονομία που κυριαρχείται από μερικά μονοπώλια και το χρηματιστικό κεφάλαιο. Ο Ιμπεριαλισμός έχει ανοίξει την εποχή επαναλαμβανόμενων κοινωνικών και οικονομικών κρίσεων, ιμπεριαλιστικών πολέμων, εμφύλιων πολέμων, εθνικοαπελευθερωτικών πολέμων και εργατικών επαναστάσεων. Ιστορικά, αυτή είναι η εποχή στην οποία συνεχίζουμε να ζούμε σήμερα και η ανθρωπότητα θα συνεχίσει να αντιμετωπίζει έως ότου οι εργαζόμενοι ανατρέψουν τον καπιταλισμό, σχηματίσουν δικές τους κυβερνήσεις και μπουν στον αγώνα για την οικοδόμηση μιας σοσιαλιστικής κοινωνίας.
Η σημερινή διεθνή οικονομική και κοινωνική κρίση έχει τις ρίζες της στο γεγονός ότι στις αρχές της δεκαετίας του 1970, η μεγάλη οικονομική άνθηση που στηρίχθηκε στην καταστροφή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, έφτασε στα όριά της. Εκτός από τις σχετικά συχνές υφέσεις και ανακάμψεις των επιχειρησιακών κύκλων, ο καπιταλισμός στην ιστορική του εξέλιξη διανύει μακρά ανοδικά και καθοδικά κύματα. Αν ακολουθήσουμε την μακροπρόθεσμη καμπύλη που περιέγραψε ο σοβιετικός ακαδημαϊκός Νικολάι Κοντράτιεφ, τότε μπορούμε να χαρακτηρίσουμε ως «άνοιξη» και «καλοκαίρι» την ανάκαμψη και την μεγάλη οικονομική άνοδο επί δυο δεκαετίες μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στα μέσα της δεκαετίας του 1970 ήρθε το «φθινόπωρο» με την οικονομική στασιμότητα και την αρχή της καθοδικής πορείας. Σήμερα πλέον ζούμε στα πρώτα στάδια ενός παρατεταμένου «χειμώνα», μια έντονη πτώση στην καθοδική καμπύλη της ανάπτυξης του καπιταλισμού.
Από τη δεκαετία του 1970, υπάρχει μια πτωτική πορεία του μέσου ποσοστού του κέρδους των καπιταλιστών. Υπάρχει μια όλο και μεγαλύτερη υπερπαραγωγή, δηλαδή, πάρα πολλά για παράδειγμα, αυτοκίνητα, σπίτια, τρόφιμα, βαμβάκι και ρούχα, πράγματα που χρειαζόμαστε εμείς οι εργαζόμενοι, αλλά στοιβάζονται και σαπίζουν στις αποθήκες τους ή πετιούνται διότι δεν μπορούν να τα πουλήσουν με ένα ικανοποιητικό γι’ αυτούς κέρδος. Αυτό με τη σειρά του οδηγεί στο κλείσιμο εργοστασίων, την περιστολή της παραγωγής και την όλο και μεγαλύτερη ανεργία. Οι καπιταλιστές δεν επενδύουν στην επέκταση της παραγωγής αλλά σε χαρτικές αξίες, σε μετοχές και ομόλογα όπου ελπίζουν ότι θα βγάλουν μεγαλύτερο κέρδος. Η αξία στοιχημάτων πάνω στην άνοδο ή πτώση των επιτοκίων, την τιμή του δολαρίου ή του ευρώ, κλπ, από το 1995 έως το 2001 έφτασαν τα 120 τρισεκετομμύρια δολάρια. Η αξία των παραγώγων από 200 τρις δολάρια που ήταν το 2003 σήμερα έχουν φτάσει τα 710 τρις. Τη στιγμή που το ΑΕΠ των ΗΠΑ είναι γύρω στα 17 τρις. $. Δηλαδή η αξία αυτών των χαρτιών έχει αυξηθεί κατά 20% από το 2008 όταν έγινε η τελευταία μεγάλη χρηματοπιστωτική κατάρρευση. [Η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ αρχικά και μετά της ΝΔ πραγματοποίησε σε μεγάλο αριθμό ανταλλαγές δημόσιου χρέους (swaps) με την Goldman Sachs, μια από τις μεγαλύτερες τράπεζες παραγώγων, υπεριψοκίνδυνων χαρτικών αξιών ώστε να αποκρύψει το πραγματικό μέγεθος του χρέους της χώρας για την είσοδο στο ευρώ. Υπεύθυνος κατά αυτή την περίοδο στην Goldman Sachs, ήταν ο Μάριο Ντράγκι, ο σημερινός διοικητής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.}
Επί δεκαετίες οι καπιταλιστές λοιπόν φουσκώνουν μπαλόνια με των τεράστιων κυβερνητικών χρεών και με εταιρικά χρεόγραφα του ιδιωτικού κεφαλαίου, υποθήκες και πιστωτικές κάρτες. Ταυτοχρόνως, δεν μπορούν να στηριχτούν σε τίποτα άλλο εκτός από τη συμπίεση των μισθών και των επιδομάτων, την επιμήκυνση του ωραρίου και την εντατικοποίηση της εργασίας. Δεν έχουν όμως καταφέρει πουθενά με αυτά τα μέτρα να αντιστρέψουν την καθοδική φάση του μέσου ποσοστού του κέρδους τους ούτε να σταματήσουν την αντίσταση των εργαζομένων.
Ένα σημαντικό κομμάτι του βιβλίου καταπιάνεται με το πώς η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση τροφοδοτεί τις οικονομικές και στρατιωτικές διενέξεις μεταξύ των αντίπαλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων της Ευρώπης, της Βόρειας Αμερικής και της Ιαπωνίας. Τροφοδοτεί την τάση του ιμπεριαλισμού προς το φασισμό και τον πόλεμο. Είμαστε έτσι στα αρχικά στάδια ενός «Θερμού χειμώνα», με αιματηρούς πολέμους και στρατιωτικές επεμβάσεις όπως αυτή που ξετυλίγεται τώρα και πάλι στο Ιράκ ή τη Συρία. Αλλά θα είναι επίσης και θερμός λόγω των έντονων ταξικών μαχών και εργατικών και λαϊκών εξεγέρσεων.
Οι άρχουσες καπιταλιστικές τάξεις προσμένουν και προετοιμάζονται για τις κοινωνικές εκρήξεις στο εσωτερικό των χωρών τους και για πολέμους εκτός των συνόρων τους. Οι κυρίαρχοι των ΗΠΑ και άλλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων μετασχηματίζουν τις στρατιωτικές δυνάμεις τους και την οργανωτική δομή τους. Πρόκειται για την μεγαλύτερη αναδιάρθρωση από τη δεκαετία του 1930 προετοιμάζοντας για τη δεύτερη παγκόσμια ιμπεριαλιστική σφαγή. Τη ίδια στιγμή, επεκτείνουν τις αστυνομικές τους δυνάμεις και άλλα κατασταλτικά σώματα και περιστέλλουν στοιχειώδη δημοκρατικά και πολιτικά δικαιώματα που έχουμε με αγώνες κατακτήσει.
Ο μόνος τρόπος για τους κυρίαρχους καπιταλιστές να βγουν από αυτό τον «χειμώνα», να αντιστρέψουν την πτωτική φάση του μέσου ποσοστού του κέρδους τους και να μπουν και πάλι σε μια ανοδική φάση δεκαετιών, σε μια νέα δηλαδή «άνοιξη», είναι με την μαζική καταστροφή παραγωγικής ικανότητας. Αυτό που βρίσκεται μπροστά μας είναι μια μακρόχρονη περίοδος κοινωνικών, οικονομικών, και πολιτικών κρίσεων και έντονων ταξικών μαχών. Αυτά θα καταλήξουν σε έναν νέο παγκόσμιο πόλεμο με ασύλληπτη καταστροφή εκτός αν η πρωτοπορία των εργαζόμενων καταφέρει να οικοδομήσει ένα μαζικό επαναστατικό κίνημα που θα ανατρέψει τη δικτατορία του κεφαλαίου και θα ανοίξει το δρόμο προς το να μπει τέλος στην ταξική εκμετάλλευση, την εθνική καταπίεση, και όλων των μορφών της ανθρώπινης ταπείνωσης.
Βρισκόμαστε έτσι στα αρχικά στάδια του δικού μας μετασχηματισμού, καθώς συσσωρεύουμε εμπειρίες και διδάγματα από τους αγώνες του σήμερα. Για να βαδίσουμε αποτελεσματικά προς τη δική μας «άνοιξη» χρειαζόμαστε ένα πρόγραμμα δράσης που ενώνει τις ταξικές μας δυνάμεις όχι μόνο σε εθνικό αλλά σε διεθνές επίπεδο. Και αυτό είναι το θέμα με το οποίο ασχολείται το βιβλίο «Η πολιτική μας έχει αφετηρία τον κόσμο.
Οι όποιες εθνικές ιδιαιτερότητες είναι αποτελέσματα των διεργασιών μιας παγκόσμιας αγοράς, εξηγεί ο συγγραφέας του βιβλίου. Οι εργαζόμενοι πρέπει να αναγνωρίσουν ότι είμαστε τμήμα μιας διεθνούς τάξης και να ενεργούμε πάντοτε ως μέρος μιας διεθνούς συμμαχίας με τους εκμεταλλευόμενους και καταπιεζόμενους λαούς του κόσμου. Το «προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε!» δεν είναι απλά ένα σύνθημα ή κάποιου είδους ηθική αρχή που με ευλάβεια προτάσουν οι κομμουνιστές ανάλογα με την περίσταση ή ένα σύνθημα που αναγράφεται ως υπότιτλος εφημερίδων που όμως δεν έχει κανένα αντίκρισμα στην καθημερινή πολιτική δράση ενός επαναστατικού εργατικού κόμματος. Αντιθέτως, είναι μια πολιτική αναγκαιότητα, πρόκειται για την αναγνώριση της ταξικής πραγματικότητας, της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής ζωής στην εποχή του ιμπεριαλισμού.
Αν και έχει διαμορφωθεί μια παγκόσμια αγορά και κάποιοι έφτασαν να μιλούν περί μιας παγκόσμιας ελίτ που κυβερνά τον κόσμο ή ότι ο παγκοσμιοποιημένος καπιταλισμός προχωρεί προς την εξάλειψη των διεθνών κρατικών διενέξεων, η πολιτική της τάξης των εργοδοτών ξεκινάει από τα σύνορά τους, τα νομίσματά τους και τα κράτη τους. Ο εθνικισμός τους και ο πατριωτισμός τους δεν σημαίνει τίποτα άλλο παρά την υπεράσπιση των κερδών τους και της ταξικής τους κυριαρχίας.
Σήμερα, η προοπτική για μια πρακτική πολιτική συνεργασία και κοινή δράση σε παγκόσμιο επίπεδο για την προώθηση των ταξικών συμφερόντων της τάξης των εργαζόμενων είναι περισσότερο εφικτή από ποτέ άλλοτε στην ιστορία. Αυτό μεταξύ άλλων έχει να κάνει και με το αυξανόμενο μέγεθος και το κοινωνικό βάρος της εργατικής τάξης σε όλη την Ασία, τη Λατινική Αμερική και στην Αφρική. Από την Κίνα και την Ινδία έως τη Βραζιλία και την Γουϊνέα εκατομμύρια άνθρωποι του μόχθου ωθούνται στην καπιταλιστική αγορά εργασίας. [Παράδειγμα κινήματος 15$ και συνδικάτο. Συμμετοχή σε 230 πόλεις στις ΗΠΑ και σε πολλές χώρες από τη Νέα Ζηλανδία έως το Μαρόκο}
Όπως σε εθνικό επίπεδο για τη σφυρηλάτηση της ενότητας της εργατικής τάξης πρέπει το εργατικό κίνημα να υπερασπίσει τα δικαιώματα των γυναικών, των μεταναστών και των ανέργων, έτσι και για την ενότητα της τάξης μας διεθνώς ενάντια στους κοινούς μας εκμεταλλευτές και καταπιεστές, πρέπει να παλέψουμε για μέτρα που κλείνουν το οικονομικό, κοινωνικό και πολιτιστικό χάσμα που αναπαράγει ο ιμπεριαλισμός μεταξύ μιας χούφτας πλούσιων καπιταλιστικών χωρών και των χωρών του ημιαποικιακού κόσμου. Από την ηλεκτροδότηση έως τον αλφαβητισμό, από τη δημόσια υγιεινή και τη διαθεσιμότητα πόσιμου νερού έως την πρόσβαση στη σύγχρονη ιατρική.
Μετά από την κυβέρνηση των Μπελσεβίκων υπό την ηγεσία του Λένιν, η Κούβα εξακολουθεί έως και σήμερα να είναι η χώρα όπου οι εργαζόμενοι, έχοντας ανατρέψει τον καπιταλισμό, χρησιμοποιούν την κρατική εξουσία ώστε να προωθήσουν αυτή την προλεταριακή διεθνιστική πολιτική. Τελευταίο παράδειγμα ήταν η αποστολή εθελοντών για την καταπολέμηση του Έμπολα στην Αφρική. Κλείνοντας θέλω να παραθέσω δύο από τους Κουβανούς εθελοντές που συμμετείχαν στην μπριγάδα της Λιβερίας. «Δεν χρειαζόμαστε κάποια χρηματική πληρωμή για αυτό που κάναμε. Μου αρκεί η αναγνώριση ότι είμαι ένας επαναστάτης που αμετάκλητα στηρίζει τις αρχές του» είπε ο Φερνάντεζ. «Οι λαοί της Αφρικής αξίζουν μια καλύτερη μοίρα» είπε ο Ερνάντεζ. Έχω δει κοινωνικά προβλήματα σε προηγούμενες αποστολές στις οποίες συμμετείχα, αλλά στην Αφρική όλα είναι πιο μπερδεμένα. Χρειάζονται μερικούς Φιντέλ εκεί πέρα».
Η μόνη απάντηση των αφεντικών και των κυβερνήσεων που υπηρετούν τα συμφέροντά τους είναι η περαιτέρω μείωση του βιοτικού μας επιπέδου, την μείωση της ιατρικής φροντίδας, την χειροτέρευση της παιδείας, και άλλων κοινωνικών δικαιωμάτων. Ταυτοχρόνως, εκατομμύρια εργαζόμενοι παραμένουν άνεργοι. Οι εργοδότες εντατικοποιούν την εργασία λιγότερων εργαζόμενων με όλο και μικρότερο μισθό. Όλο και περισσότεροι εργάτες σκοτώνονται ή τραυματίζονται δουλεύοντας σε όλο και πιο απάνθρωπες συνθήκες.
Δεν είναι μόνο στις ιμπεριαλιστικές χώρες της Ευρώπης, της Βόρειας Αμερικής και του Ειρηνικού που οι εργαζόμενοι αντιμετωπίζουν αυτές τις συνθήκες ζωής και εργασίας. Η καπιταλιστική χρηματοπιστωτική κρίση έχει επίσης ολέθριες επιπτώσεις για τους ανθρώπους του μόχθου και στις ημι-αποικιοκρατούμενες χώρες της Ασίας, της Λατινικής Αμερικής, και της Αφρικής. Οι τιμές των προϊόντων που εξάγουν αυτές οι χώρες πέφτουν και τα εθνικά τους νομίσματα σημειώνουν μια καθοδική πορεία σε σχέση με το δολάριο. Έτσι, ένα όλο και μεγαλύτερο κομμάτι του πλούτου που παράγουν οι άνθρωποι του μόχθου πηγαίνει για την εξυπηρέτηση του τεράστιου χρέους προς τις τράπεζες των ιμπεριαλιστικών κέντρων. Την ίδια στιγμή που εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια και ευρώ δίνονται στις τράπεζες και άλλους οικονομικούς θεσμούς στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, δισεκατομμύρια άνθρωποι υποσιτίζονται ή αντιμετωπίζουν την πείνα και την ένδεια.
Ο Μπαρνς μας λέει ότι το βιβλίο του Λένιν για τον Ιμπεριαλισμό, το ανώτατο στάδιο ανάπτυξης του καπιταλισμού, μας βοηθά για να κατανοήσουμε τα βασικά χαρακτηριστικά της ιστορικής εποχής στην οποία ζούμε. Δεν υπάρχει κάποια «παγκοσμιοποιημένη οικονομία» όπου η πάλη μεταξύ των τάξεων έχει αμβλυνθεί και οι διενέξεις μεταξύ των εθνικών κυρίαρχων τάξεων έχουν καθοριστικά ξεπεραστεί. Ο ιμπεριαλισμός δεν είναι μια λανθασμένη πολιτική, αλλά προϊόν της φυσικής εξέλιξης του καπιταλισμού προς σε μια οικονομία που κυριαρχείται από μερικά μονοπώλια και το χρηματιστικό κεφάλαιο. Ο Ιμπεριαλισμός έχει ανοίξει την εποχή επαναλαμβανόμενων κοινωνικών και οικονομικών κρίσεων, ιμπεριαλιστικών πολέμων, εμφύλιων πολέμων, εθνικοαπελευθερωτικών πολέμων και εργατικών επαναστάσεων. Ιστορικά, αυτή είναι η εποχή στην οποία συνεχίζουμε να ζούμε σήμερα και η ανθρωπότητα θα συνεχίσει να αντιμετωπίζει έως ότου οι εργαζόμενοι ανατρέψουν τον καπιταλισμό, σχηματίσουν δικές τους κυβερνήσεις και μπουν στον αγώνα για την οικοδόμηση μιας σοσιαλιστικής κοινωνίας.
Η σημερινή διεθνή οικονομική και κοινωνική κρίση έχει τις ρίζες της στο γεγονός ότι στις αρχές της δεκαετίας του 1970, η μεγάλη οικονομική άνθηση που στηρίχθηκε στην καταστροφή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, έφτασε στα όριά της. Εκτός από τις σχετικά συχνές υφέσεις και ανακάμψεις των επιχειρησιακών κύκλων, ο καπιταλισμός στην ιστορική του εξέλιξη διανύει μακρά ανοδικά και καθοδικά κύματα. Αν ακολουθήσουμε την μακροπρόθεσμη καμπύλη που περιέγραψε ο σοβιετικός ακαδημαϊκός Νικολάι Κοντράτιεφ, τότε μπορούμε να χαρακτηρίσουμε ως «άνοιξη» και «καλοκαίρι» την ανάκαμψη και την μεγάλη οικονομική άνοδο επί δυο δεκαετίες μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στα μέσα της δεκαετίας του 1970 ήρθε το «φθινόπωρο» με την οικονομική στασιμότητα και την αρχή της καθοδικής πορείας. Σήμερα πλέον ζούμε στα πρώτα στάδια ενός παρατεταμένου «χειμώνα», μια έντονη πτώση στην καθοδική καμπύλη της ανάπτυξης του καπιταλισμού.
Από τη δεκαετία του 1970, υπάρχει μια πτωτική πορεία του μέσου ποσοστού του κέρδους των καπιταλιστών. Υπάρχει μια όλο και μεγαλύτερη υπερπαραγωγή, δηλαδή, πάρα πολλά για παράδειγμα, αυτοκίνητα, σπίτια, τρόφιμα, βαμβάκι και ρούχα, πράγματα που χρειαζόμαστε εμείς οι εργαζόμενοι, αλλά στοιβάζονται και σαπίζουν στις αποθήκες τους ή πετιούνται διότι δεν μπορούν να τα πουλήσουν με ένα ικανοποιητικό γι’ αυτούς κέρδος. Αυτό με τη σειρά του οδηγεί στο κλείσιμο εργοστασίων, την περιστολή της παραγωγής και την όλο και μεγαλύτερη ανεργία. Οι καπιταλιστές δεν επενδύουν στην επέκταση της παραγωγής αλλά σε χαρτικές αξίες, σε μετοχές και ομόλογα όπου ελπίζουν ότι θα βγάλουν μεγαλύτερο κέρδος. Η αξία στοιχημάτων πάνω στην άνοδο ή πτώση των επιτοκίων, την τιμή του δολαρίου ή του ευρώ, κλπ, από το 1995 έως το 2001 έφτασαν τα 120 τρισεκετομμύρια δολάρια. Η αξία των παραγώγων από 200 τρις δολάρια που ήταν το 2003 σήμερα έχουν φτάσει τα 710 τρις. Τη στιγμή που το ΑΕΠ των ΗΠΑ είναι γύρω στα 17 τρις. $. Δηλαδή η αξία αυτών των χαρτιών έχει αυξηθεί κατά 20% από το 2008 όταν έγινε η τελευταία μεγάλη χρηματοπιστωτική κατάρρευση. [Η κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ αρχικά και μετά της ΝΔ πραγματοποίησε σε μεγάλο αριθμό ανταλλαγές δημόσιου χρέους (swaps) με την Goldman Sachs, μια από τις μεγαλύτερες τράπεζες παραγώγων, υπεριψοκίνδυνων χαρτικών αξιών ώστε να αποκρύψει το πραγματικό μέγεθος του χρέους της χώρας για την είσοδο στο ευρώ. Υπεύθυνος κατά αυτή την περίοδο στην Goldman Sachs, ήταν ο Μάριο Ντράγκι, ο σημερινός διοικητής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.}
Επί δεκαετίες οι καπιταλιστές λοιπόν φουσκώνουν μπαλόνια με των τεράστιων κυβερνητικών χρεών και με εταιρικά χρεόγραφα του ιδιωτικού κεφαλαίου, υποθήκες και πιστωτικές κάρτες. Ταυτοχρόνως, δεν μπορούν να στηριχτούν σε τίποτα άλλο εκτός από τη συμπίεση των μισθών και των επιδομάτων, την επιμήκυνση του ωραρίου και την εντατικοποίηση της εργασίας. Δεν έχουν όμως καταφέρει πουθενά με αυτά τα μέτρα να αντιστρέψουν την καθοδική φάση του μέσου ποσοστού του κέρδους τους ούτε να σταματήσουν την αντίσταση των εργαζομένων.
Ένα σημαντικό κομμάτι του βιβλίου καταπιάνεται με το πώς η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση τροφοδοτεί τις οικονομικές και στρατιωτικές διενέξεις μεταξύ των αντίπαλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων της Ευρώπης, της Βόρειας Αμερικής και της Ιαπωνίας. Τροφοδοτεί την τάση του ιμπεριαλισμού προς το φασισμό και τον πόλεμο. Είμαστε έτσι στα αρχικά στάδια ενός «Θερμού χειμώνα», με αιματηρούς πολέμους και στρατιωτικές επεμβάσεις όπως αυτή που ξετυλίγεται τώρα και πάλι στο Ιράκ ή τη Συρία. Αλλά θα είναι επίσης και θερμός λόγω των έντονων ταξικών μαχών και εργατικών και λαϊκών εξεγέρσεων.
Οι άρχουσες καπιταλιστικές τάξεις προσμένουν και προετοιμάζονται για τις κοινωνικές εκρήξεις στο εσωτερικό των χωρών τους και για πολέμους εκτός των συνόρων τους. Οι κυρίαρχοι των ΗΠΑ και άλλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων μετασχηματίζουν τις στρατιωτικές δυνάμεις τους και την οργανωτική δομή τους. Πρόκειται για την μεγαλύτερη αναδιάρθρωση από τη δεκαετία του 1930 προετοιμάζοντας για τη δεύτερη παγκόσμια ιμπεριαλιστική σφαγή. Τη ίδια στιγμή, επεκτείνουν τις αστυνομικές τους δυνάμεις και άλλα κατασταλτικά σώματα και περιστέλλουν στοιχειώδη δημοκρατικά και πολιτικά δικαιώματα που έχουμε με αγώνες κατακτήσει.
Ο μόνος τρόπος για τους κυρίαρχους καπιταλιστές να βγουν από αυτό τον «χειμώνα», να αντιστρέψουν την πτωτική φάση του μέσου ποσοστού του κέρδους τους και να μπουν και πάλι σε μια ανοδική φάση δεκαετιών, σε μια νέα δηλαδή «άνοιξη», είναι με την μαζική καταστροφή παραγωγικής ικανότητας. Αυτό που βρίσκεται μπροστά μας είναι μια μακρόχρονη περίοδος κοινωνικών, οικονομικών, και πολιτικών κρίσεων και έντονων ταξικών μαχών. Αυτά θα καταλήξουν σε έναν νέο παγκόσμιο πόλεμο με ασύλληπτη καταστροφή εκτός αν η πρωτοπορία των εργαζόμενων καταφέρει να οικοδομήσει ένα μαζικό επαναστατικό κίνημα που θα ανατρέψει τη δικτατορία του κεφαλαίου και θα ανοίξει το δρόμο προς το να μπει τέλος στην ταξική εκμετάλλευση, την εθνική καταπίεση, και όλων των μορφών της ανθρώπινης ταπείνωσης.
Βρισκόμαστε έτσι στα αρχικά στάδια του δικού μας μετασχηματισμού, καθώς συσσωρεύουμε εμπειρίες και διδάγματα από τους αγώνες του σήμερα. Για να βαδίσουμε αποτελεσματικά προς τη δική μας «άνοιξη» χρειαζόμαστε ένα πρόγραμμα δράσης που ενώνει τις ταξικές μας δυνάμεις όχι μόνο σε εθνικό αλλά σε διεθνές επίπεδο. Και αυτό είναι το θέμα με το οποίο ασχολείται το βιβλίο «Η πολιτική μας έχει αφετηρία τον κόσμο.
Οι όποιες εθνικές ιδιαιτερότητες είναι αποτελέσματα των διεργασιών μιας παγκόσμιας αγοράς, εξηγεί ο συγγραφέας του βιβλίου. Οι εργαζόμενοι πρέπει να αναγνωρίσουν ότι είμαστε τμήμα μιας διεθνούς τάξης και να ενεργούμε πάντοτε ως μέρος μιας διεθνούς συμμαχίας με τους εκμεταλλευόμενους και καταπιεζόμενους λαούς του κόσμου. Το «προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε!» δεν είναι απλά ένα σύνθημα ή κάποιου είδους ηθική αρχή που με ευλάβεια προτάσουν οι κομμουνιστές ανάλογα με την περίσταση ή ένα σύνθημα που αναγράφεται ως υπότιτλος εφημερίδων που όμως δεν έχει κανένα αντίκρισμα στην καθημερινή πολιτική δράση ενός επαναστατικού εργατικού κόμματος. Αντιθέτως, είναι μια πολιτική αναγκαιότητα, πρόκειται για την αναγνώριση της ταξικής πραγματικότητας, της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής ζωής στην εποχή του ιμπεριαλισμού.
Αν και έχει διαμορφωθεί μια παγκόσμια αγορά και κάποιοι έφτασαν να μιλούν περί μιας παγκόσμιας ελίτ που κυβερνά τον κόσμο ή ότι ο παγκοσμιοποιημένος καπιταλισμός προχωρεί προς την εξάλειψη των διεθνών κρατικών διενέξεων, η πολιτική της τάξης των εργοδοτών ξεκινάει από τα σύνορά τους, τα νομίσματά τους και τα κράτη τους. Ο εθνικισμός τους και ο πατριωτισμός τους δεν σημαίνει τίποτα άλλο παρά την υπεράσπιση των κερδών τους και της ταξικής τους κυριαρχίας.
Σήμερα, η προοπτική για μια πρακτική πολιτική συνεργασία και κοινή δράση σε παγκόσμιο επίπεδο για την προώθηση των ταξικών συμφερόντων της τάξης των εργαζόμενων είναι περισσότερο εφικτή από ποτέ άλλοτε στην ιστορία. Αυτό μεταξύ άλλων έχει να κάνει και με το αυξανόμενο μέγεθος και το κοινωνικό βάρος της εργατικής τάξης σε όλη την Ασία, τη Λατινική Αμερική και στην Αφρική. Από την Κίνα και την Ινδία έως τη Βραζιλία και την Γουϊνέα εκατομμύρια άνθρωποι του μόχθου ωθούνται στην καπιταλιστική αγορά εργασίας. [Παράδειγμα κινήματος 15$ και συνδικάτο. Συμμετοχή σε 230 πόλεις στις ΗΠΑ και σε πολλές χώρες από τη Νέα Ζηλανδία έως το Μαρόκο}
Όπως σε εθνικό επίπεδο για τη σφυρηλάτηση της ενότητας της εργατικής τάξης πρέπει το εργατικό κίνημα να υπερασπίσει τα δικαιώματα των γυναικών, των μεταναστών και των ανέργων, έτσι και για την ενότητα της τάξης μας διεθνώς ενάντια στους κοινούς μας εκμεταλλευτές και καταπιεστές, πρέπει να παλέψουμε για μέτρα που κλείνουν το οικονομικό, κοινωνικό και πολιτιστικό χάσμα που αναπαράγει ο ιμπεριαλισμός μεταξύ μιας χούφτας πλούσιων καπιταλιστικών χωρών και των χωρών του ημιαποικιακού κόσμου. Από την ηλεκτροδότηση έως τον αλφαβητισμό, από τη δημόσια υγιεινή και τη διαθεσιμότητα πόσιμου νερού έως την πρόσβαση στη σύγχρονη ιατρική.
Μετά από την κυβέρνηση των Μπελσεβίκων υπό την ηγεσία του Λένιν, η Κούβα εξακολουθεί έως και σήμερα να είναι η χώρα όπου οι εργαζόμενοι, έχοντας ανατρέψει τον καπιταλισμό, χρησιμοποιούν την κρατική εξουσία ώστε να προωθήσουν αυτή την προλεταριακή διεθνιστική πολιτική. Τελευταίο παράδειγμα ήταν η αποστολή εθελοντών για την καταπολέμηση του Έμπολα στην Αφρική. Κλείνοντας θέλω να παραθέσω δύο από τους Κουβανούς εθελοντές που συμμετείχαν στην μπριγάδα της Λιβερίας. «Δεν χρειαζόμαστε κάποια χρηματική πληρωμή για αυτό που κάναμε. Μου αρκεί η αναγνώριση ότι είμαι ένας επαναστάτης που αμετάκλητα στηρίζει τις αρχές του» είπε ο Φερνάντεζ. «Οι λαοί της Αφρικής αξίζουν μια καλύτερη μοίρα» είπε ο Ερνάντεζ. Έχω δει κοινωνικά προβλήματα σε προηγούμενες αποστολές στις οποίες συμμετείχα, αλλά στην Αφρική όλα είναι πιο μπερδεμένα. Χρειάζονται μερικούς Φιντέλ εκεί πέρα».
RSS Feed